DALSZY WYŁOM W TRADYCJI
Dalszy wyłom w tradycji niezmiennego ubioru rzymskiego przyniosła moda za panowania cesarza Kommodusa (180—192 n. e.). Był on zwolennikiem dalmatyki, luźnej tuniki z szerokimi rękawami, którą noszono jako ubiór wierzchni, nawet nie przepasaną. Dalmatykę wdziewano na tunikę spodnią, z której tylko wąskie rękawy były widoczne. Dalmatyki otrzymały później nazwę colobium i były nadal modne w ubiorze męskim, ale częściowo tylko widoczne pod togą lub pallium .W II w. rozpoczęła się moda noszenia przez zamożnych Rzymian lekkiej paenuli z delikatnej wełny białej, szarej, szarobrązowej; do tego czasu służyła ona za okrycie w czasie deszczu tylko w podroży poza obrębem miasta .